Enorme aantallen zijn moeilijk te visualiseren. Een miljard dollar, laten we zeggen. Dat is het bedrag dat u moet verzamelen om uzelf als miljardair te laten vermelden Forbes tijdschrift en door Bernie aan de kaak gesteld als lid van de 'miljardairklasse'.
Begin met een prop van twintig bankbiljetten van $ 100. Dat maakt $ 2,000. Stel je dan een koffer voor vol met 500 van die proppen. Dat levert een miljoen op. Stel je dan voor dat je een grote opslagruimte binnengaat met 100 van die koffers op planken. Dat levert ons nog steeds maar een tiende van een miljard op.
Of we pakken het probleem op een andere manier aan. We kunnen ons afvragen wat we kunnen doen met een miljard dollar. Wat kan er met zoveel geld worden gekocht? Wat kan worden bereikt?
Huizen en jachten
Maak kennis met de heer Mukesh Ambani – voorzitter, algemeen directeur en grootste aandeelhouder van Reliance Industries Ltd., een conglomeraat dat eigenaar is van tal van bedrijven in heel India. Hij besteedde een van zijn meer dan vijftig miljard aan het laten bouwen van een huis voor zichzelf, zijn vrouw en hun drie kinderen. Met de mogelijke uitzondering van Buckingham Palace is het het duurste huis ter wereld. Het is Antilia genoemd naar een mythisch eiland in de Atlantische Oceaan en torent 568 meter boven het met smog beladen Mumbai-landschap uit. De faciliteiten omvatten parkeergelegenheid voor 168 auto's, een autoservicestation, 3 helikopterplatforms op het dak, 9 liften, een spa, een ijssalon, terrastuinen, een tempel, een enorme bibliotheek, een dansstudio, een zwembad, een fitnessruimte, yogaruimte en sneeuwkamer, een balzaal, gastensuites, een theater met 50 zitplaatsen en accommodatie voor 600 vaste medewerkers. Bij de constructie is ruimschoots gebruik gemaakt van marmer, zeldzame houtsoorten en parelmoer.
Een andere manier om een miljard dollar uit te geven, is door een luxe jacht te kopen. Als het nog niet is opgepikt, zou je het kunnen kopen Straten van Monaco, een 'drijvende stad' die een miniatuurscène uit het legendarische vorstendom laat zien. Als het om jachten gaat, is een miljard echter niet genoeg om u helemaal naar de top te brengen. Die plek wordt ingenomen door de Geschiedenis opperste, gemaakt van massief goud en platina en ter waarde van bijna 5 miljard dollar. Het is van de heer Robert Kuok Hock Nien uit Maleisië.
Trachoom
Welke andere manieren zijn er om een miljard dollar uit te geven?
Welnu, hier is er een: Amerikanen betalen jaarlijks meer dan een miljard dollar aan tandartsen om hun tanden 'een paar tinten witter' te maken (Washington Post, 13 mei 2017).
Hier is er nog een. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), een gespecialiseerd agentschap van de Verenigde Naties, heeft verklaard dat het trachoom binnen vier jaar zou kunnen uitroeien als het een miljard dollar aan dat doel zou besteden. Laten we ons concentreren op deze.
Trachoom is een zeer besmettelijke ooginfectie. Het veroorzaakt littekens op de oogleden en draait ze naar binnen, zodat de wimpers bij elke knippering langs het hoornvlies schuren, wat hevige pijn veroorzaakt. Onbehandeld leidt het tot blijvende blindheid. Trachoom is endemisch in veel arme plattelandsgebieden en treft meer dan 21 miljoen mensen, van wie er al meer dan een miljoen blind zijn. Wel is bekend welke bacterie trachoom veroorzaakt. De aandoening is gemakkelijk te behandelen, te genezen en te voorkomen.
Dus, zegt de WHO, ze zou deze plaag kunnen uitroeien als ze vier jaar lang 250 miljoen dollar per jaar aan de taak zou kunnen besteden. Hoeveel wordt er momenteel toegewezen voor trachoom? Gepubliceerde gegevens geven geen antwoord op deze vraag. Die van de WHO Programmabegroting 2018—2019 geeft geen cijfers voor specifieke overdraagbare ziekten behalve hiv en hepatitis (die op één hoop worden gegooid), tuberculose en malaria. Trachoom wordt geplaatst in de categorie 'verwaarloosde tropische ziekten' (NTD's) naast rivierblindheid, lepra, trypanosomiasis, lymfatische filariasis, elephantiasis en dracunculiasis. Dit is geen volledige lijst omdat 'er voortdurend nieuwe ziekten aan het portfolio worden toegevoegd'; alle lage-inkomenslanden hebben te maken met minimaal 5 NTD's (paragraaf 1.4).
Het bedrag dat de WHO in 2018—2019 heeft uitgegeven aan allen NTD's waren $ 107.3 miljoen. Van deze $ 42.6 miljoen werd uitgegeven op het hoofdkantoor, waardoor er slechts $ 64.7 miljoen overbleef voor werk in het veld, voornamelijk in Afrika en Zuidoost-Azië. Hoeveel hiervan naar de behandeling van trachoom ging, weten we niet, maar het moet duidelijk veel minder zijn geweest dan de $ 250 miljoen die nodig is voor uitroeiing binnen vier jaar.
Dit lage uitgavenniveau weerspiegelt de chronische onderfinanciering van WHO-programma's door nationale regeringen. Zoals een analist opmerkt: 'De WHO moet werken met een budget dat gelijk is aan dat van het universitair ziekenhuis in Genève [Zwitserland] en lager dan het budget van veel grote ziekenhuizen in de Verenigde Staten.' Vandaar ook de erbarmelijke bescheiden doelen die de WHO zichzelf stelt – bijvoorbeeld om 'het aantal mensen dat interventies tegen NTD's nodig heeft' te verminderen van een basislijn van 1,700 miljoen helemaal naar beneden tot - wacht maar af! – 1,500 miljoen.
'Verwaarloosde tropische ziekten', dat is geen medische term. Het beschrijft veeleer een economische en politieke situatie. Farmaceutische bedrijven en ondernemende artsen verwaarlozen deze ziekten omdat bijna geen van de mensen die eraan lijden het zich kan veroorloven om medische goederen en diensten te kopen. Zoals economen zeggen, creëren ze een verwaarloosbare 'effectieve vraag'. En het verlichten van hun ellende staat blijkbaar erg laag op de prioriteitenlijsten van de overheid.
olifantsziekte
Laten we eens kijken naar nog een verwaarloosde tropische ziekte: lymfatische filariasis, beter bekend als olifantiasis. Besmetting vindt meestal plaats in de kindertijd wanneer parasieten door muggen op het slachtoffer worden overgedragen. De ziekte belemmert het lymfestelsel. Het resultaat is dat vloeibare lymfe zich ophoopt, wat een grove zwelling veroorzaakt in ledematen, geslachtsorganen en andere delen van het lichaam. Het is al verontrustend om alleen al te denken aan foto's van mensen die aan deze aandoening lijden, laat staan dat ze er daadwerkelijk aan lijden beeen van die mensen.
Elephantiasis, die alleen in de vroege stadia te genezen is, is meer wijdverbreid dan trachoom. Men denkt dat het 120 miljoen mensen in 73 landen zal besmetten. De kosten van de uitroeiing ervan worden geschat op 7.5 miljard dollar.
Het is leerzaam om dit cijfer te vergelijken met gegevens uit een onderzoek naar de uitgaven van de top 0.5% van de Amerikaanse huishoudens in 2013. Zeven en een half miljard dollar komt ruwweg overeen met wat deze bovenste helft van de top 1% — de rijken, in tegenstelling tot de louter welgestelden - bracht dat jaar door met verblijven in kuuroorden. Het is iets hoger dan wat ze aan polshorloges hebben uitgegeven ($ 5.6 miljard), maar het is ruim de helft van wat ze aan amusement hebben uitgegeven ($ 19.2 miljard) en ruim een derde van wat ze aan sieraden hebben uitgegeven ($ 25.8 miljard).
Gevolgen
Het contrast dat hier wordt geschetst, benadrukt de wreedheid en verspilling van een sociaal systeem dat met ongebreidelde vrijgevigheid tegemoet komt aan de triviale grillen van een kleine minderheid, terwijl de vitale behoeften van miljoenen mensen terzijde worden geschoven. Er zouden veel vergelijkbare contrasten kunnen worden getrokken. Het geldbedrag kan groter of kleiner zijn. In plaats van jachten zouden we kunnen praten over privéjets. In plaats van behandeling van ziekte zouden we kunnen praten over de levering van drinkwater (hoewel ook dat een zorgvraagstuk is).
Het is niet essentieel dat vergelijkingen worden gemaakt in termen van geld. In plaats daarvan zouden we bijvoorbeeld de aantallen mensen kunnen vergelijken die werkzaam zijn in maatschappelijk nuttig en sociaal nutteloos werk (geldverwerkingsfuncties vallen onder de laatste categorie). Geld is geen erg goede maatstaf voor menselijke inspanning en het gebruik van andere hulpbronnen, ook al is het in deze samenleving de handigste. Zo is de waarde van Antilia op de onroerendgoedmarkt gestegen tot twee miljard dollar, maar dit betekent niet dat de middelen die in de constructie zijn belichaamd, zijn veranderd. Omgekeerd houden geldwaarden geen rekening met veel zeer belangrijke hulpbronnen.
Evenmin is het essentieel om ons uitsluitend te richten op de luxeconsumptie van de rijken. Luxe verbruik is een belangrijke en groeiende afvalbron, maar verschillende andere afvalbronnen zijn niet minder belangrijk. Volgens het Stockholm International Peace Research Institute stijgen de jaarlijkse wereldwijde militaire uitgaven richting de twee biljoen dollar ($ 1.822 biljoen in 2018). Er is ook de verspilling die inherent is aan werkloosheid en ingebouwde veroudering, de verspilling van de creatieve vermogens van werkende mensen en de vernietiging van goederen die niet met winst kunnen worden verkocht.
Een somber beeld. Maar het vestigt wel de aandacht op de enorme schaal van de middelen die kon worden omgeleid om aan de behoeften van mensen te voldoen en om tegemoet te komen aan de klimatologische, milieu- en andere mondiale uitdagingen waarmee onze soort wordt geconfronteerd, zodra deze hulpbronnen door de menselijke gemeenschap zijn toegeëigend en onder haar democratische controle zijn gebracht.
