Vanaf de uitgave van maart 2010 De socialistische norm
Net als de andere films van Michael Moore, 'Kapitalisme: een liefdesverhaal', is op zijn manier briljant, keihard en grappig. Hij ontdoet zich van de leugens en hypocrisie van 'public relations'-propaganda om de meedogenloze roofdieren te ontmaskeren die onze samenleving domineren en profiteren van de ellende van werkende mensen.
En tegelijkertijd maakt hij ons aan het lachen. Tot nu toe zo goed. Het is vrij duidelijk waar Michael Moore tegen is. Maar waar is hij voor? Hij lijkt het zelf niet te weten, zoals hij toegeeft in een recent kranteninterview:
“Wat ik vraag is een nieuwe economische orde. Ik weet niet hoe ik dat moet construeren. Ik ben geen econoom. Ik vraag alleen dat het twee organisatieprincipes heeft. Ten eerste, dat de economie democratisch wordt geleid. Met andere woorden, de mensen hebben inspraak in hoe het loopt, niet alleen de [rijkste] 1 procent. En nummer twee, dat het een ethische en morele kern heeft. Dat er niets wordt gedaan zonder rekening te houden met de ethische aard, dat er geen zakelijke beslissing wordt genomen zonder eerst de vraag te stellen: is dit voor het algemeen belang?” (Voogd, 30 januari).
Ook wij willen dat de democratie zich uitstrekt tot alle sferen van het sociale leven. Voor ons is dat wat socialisme is – het gemeenschappelijk bezit en de democratische controle van de middelen van bestaan door de hele gemeenschap. Maar echte democratie zal niet worden bereikt door te vertrouwen op economen of andere veronderstelde experts om het te ontwerpen.
Democratie moet van nature door een bewuste meerderheid tot stand worden gebracht. Michael Moore lijkt te zeggen dat in zijn 'nieuwe economische orde' de rijkste 1 procent nog steeds zal bestaan, ook al hebben ze niet meer alles te zeggen. Hij gaat er ook van uit dat er nog steeds 'zakelijke beslissingen' zullen worden genomen. Maar zakelijke beslissingen gaan over geld verdienen, niet over het dienen van het algemeen belang. Elk bedrijf dat gerund wordt door managers die te veel geven om ethiek en moraliteit, zal spoedig failliet gaan – tenzij de managers eerst worden ontslagen!
Op één belangrijk punt heeft hij gelijk. Als de situatie die hij zo goed blootlegt gaat veranderen, is daar echt een “nieuwe economische orde” voor nodig. Een einde aan productie voor winst. Het alternatief is een samenleving waarin de middelen om te produceren wat we nodig hebben gemeenschappelijk eigendom zijn en democratisch worden beheerd. Een samenleving waarin productieve activiteit niet langer 'business' is, maar eenvoudigweg samenwerking om menselijke behoeften te bevredigen.
Dit is veel meer dan hij aanbiedt op zijn website (www.michaelmoore.com). Hij zegt daar niets over enige vorm van "nieuwe orde". Het draait allemaal om campagne voeren voor verschillende hervormingen. Deze kunnen op korte termijn misschien in het voordeel zijn van werkende mensen, maar aangezien ze het kapitalisme nog steeds op hun plaats laten, zou er altijd druk zijn om gemaakte winsten terug te draaien. Het ergste van alles, en ondanks Michael Moore's duidelijke desillusie met Obama, spoort hij de lezers aan om via de Democratische Partij voor verandering te werken - een recept voor eindeloze mislukkingen en frustraties.
Een laatste punt. Michael Moore praat alleen over het veranderen van dingen in de Verenigde Staten. Deze nationale focus maakt het zelfs onmogelijk om een fundamenteel nieuwe samenleving voor te stellen. Dat komt omdat het kapitalisme tegenwoordig een sterk geïntegreerd wereldsysteem is en alleen op mondiaal niveau kan worden vervangen.
Het is ons duidelijk dat de samenleving dringend een wereldwijde systeemupgrade nodig heeft... van kapitalisme naar socialisme!
Stefan (WSPUS)
