Wanneer 'reguliere' politici en media-experts praten over de structuur van de Amerikaanse samenleving, richten ze zich vooral op een vaag gedefinieerde groep die 'de middenklasse' wordt genoemd. De middenklasse wordt beschouwd als de steunpilaar van de samenleving, een bolwerk van sociale stabiliteit en cohesie. Inderdaad, de middenklasse is de symbolische vertegenwoordiger van de hele samenleving. De 'typische Amerikanen' van tv-sitcoms behoren bijna altijd tot de middenklasse. (Een zeldzame uitzondering was de Rosie Show, met een 'arbeidersklasse'-gezin; lage kijkcijfers leidden al snel tot de annulering ervan.) Het zijn de aspiraties van de middenklasse - huis- en autobezit, een complete set huishoudelijke en elektronische apparaten, hbo-opleiding voor de kinderen – die bepalen de 'American dream'.
Logischerwijs moet de middenklasse in het midden zitten, maar tussen wat en wat? Af en toe wordt verwezen naar 'de armen' aan de ene kant en 'de rijken' aan de andere kant. Maar dit zijn minderheden, atypische of marginale groepen. De middenklasse is de meerderheid. Wat 'de arbeidersklasse' betreft, zelfs maar het noemen ervan is taboe in respectabel gezelschap. Alleen gevaarlijke radicalen en extremisten praten over 'de arbeidersklasse'.
In feite is de middenklasse de Slechts klasse in onze samenleving, want 'de armen' en 'de rijken' worden geen klassen genoemd. De Amerikaanse samenleving is dus niet verdeeld in klassen. Het bestaat uit één klas plus een paar afgelegen groepen.
Dat is het beeld van Amerika dat wordt geschetst door 'mainstream' propagandisten.
De niet-aflatende nadruk op de middenklasse heeft zijn weerslag op de publieke perceptie. Op de vraag tot welke klasse ze behoren, beweert ongeveer 60% van de Amerikanen middenklasse te zijn. Een substantiële minderheid – ongeveer 30% – noemt zichzelf echter nog steeds 'arbeidersklasse' – een teken van verzet tegen het dominante 'mainstream'-discours.
Vervorming van de werkelijkheid
Het heersende discours verdraait de werkelijkheid. Het overdrijft verdeeldheid van secundair belang en verdoezelt de meest fundamentele verdeling.
Een scheidslijn die doorgetrokken is, is die tussen 'de armen' en de categorie erboven, ook wel 'de bijna-armen' genoemd. Hoewel het voor bepaalde doeleinden nuttig kan zijn om een minderheid van bijzonder arme mensen te identificeren, is er een snel verloop in en uit deze groep. Onderzoekers naar de dynamica armoede hebben dat aangetoond well ruim de helft van de Amerikanen is 'arm' op een bepaald moment in hun leven[1] Hiermee wordt niet ontkend dat er stedelijke en landelijke gebieden van aanhoudende 'intergenerationele armoede' bestaan. Over het geheel genomen is het echter juister om armoede niet als kenmerk van een aparte groep te beschouwen, maar als een fase in het leven van de niet-rijke meerderheid.
Voor de meeste Amerikanen, waaronder de meesten van degenen die naar verluidt tot de middenklasse behoren, is er maar één grote tegenvaller in het leven nodig – verlies van een goedbetaalde baan met toeslagen, een ernstig ongeluk of ziekte in het gezin, een scheiding – om ze in de problemen te brengen. diepe armoede. Dit geldt zeker voor de bijna 70% met minder dan $1,000 aan spaargeld (45% heeft helemaal geen spaargeld). Het aantal gevallen van persoonlijk faillissement dat in 2019 in de Verenigde Staten werd aangevraagd, bedroeg 752,000; er zijn momenteel 276,000 woningen in afscherming. De titel van een van de boeken van Barbara Ehrenreich vat het samen: Angst om te vallen: het innerlijke leven van de middenklasse (1989).
Een scheidslijn die het heersende stromingsdiscours trekt niet om te benadrukken is dat tussen 'de rijken' en alle anderen. In de door Occupy Wall Street gepopulariseerde termen, tussen de 1% en de 99%. Of, in Marxistische termen, tussen de kapitalistische klasse en de arbeidersklasse (breed begrepen). Kapitalisten bezitten en beheersen de productie-, distributie- en communicatiemiddelen, inclusief de bedrijfsmedia. Politici zijn zelf kapitalisten of dienen hen. Arbeiders, die geen toegang hebben tot de middelen van bestaan, moeten hun arbeidskracht aan kapitalisten verkopen voor een loon of salaris.
Dit beeld is weliswaar enigszins vereenvoudigd. De scheidslijn tussen de kapitalistische klasse en de arbeidersklasse is een beetje vaag en sommige groepen vallen buiten de twee basisklassen (bijvoorbeeld kleine boeren). Niettemin is het tweeklassenbeeld op zijn minst een ruwe benadering van de werkelijkheid. Het beeld dat wordt geschetst door de bedrijfsmedia en gevestigde politici is dat niet.
Het heersende discours verdeelt wat socialisten 'de arbeidersklasse' noemen willekeurig in twee scherp contrasterende categorieën. 'Respectabele' arbeiders worden samen met professionals en kleine ondernemers opgenomen in 'de middenklasse'. Arbeiders die niet kwalificeren als 'middenklasse' worden gedumpt bij 'de armen'.
Denk eens aan wat er gebeurde met een task force die door president Obama was opgericht om na te denken over 'manieren om de achteruitgang van de levensstandaard van werkende Amerikanen een halt toe te roepen'. Het werd overigens geleid door Joe Biden, de toenmalige vice-president. Oorspronkelijk genaamd de White House Task Force Werkende gezinnen, op een gegeven moment werd het de White House Task Force op de middenklasse. Vermoedelijk werd besloten dat zelfs als het woord 'werken' niet gevolgd werd door 'klasse', het beter vermeden kon worden. Het zou mensen er tenslotte aan kunnen herinneren dat er was zoiets als de arbeidersklasse. De verandering impliceerde ook dat gezinnen die niet kwalificeren als 'middenklasse' de publieke bezorgdheid niet verdienen.
Hoe de mythe ontstond en zich ontwikkelde
De mythe van de middenklasse heeft niet altijd bestaan. Er was een tijd, nog niet zo heel lang geleden, dat niemand de waarheid betwistte van het beeld dat tegenwoordig alleen door 'radicale extremisten' wordt geschetst. De basisverdeling van de samenleving in kapitalisten en arbeiders werd als noodzakelijk beschouwd, maar het bestaan ervan lag voor de hand. Niemand dacht eraan om het te ontkennen.
Het nieuwe beeld met 'de middenklasse' centraal ontstond in de jaren vijftig en heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld. De mythe heeft drie vormen aangenomen: de oorspronkelijke 'eenvoudige' vorm, een 'humanitaire' vorm die de overhand had in de jaren zestig en een 'giftige' vorm die vanaf de jaren zeventig geleidelijk vorm kreeg.
De jaren vijftig: 'Einde van de ideologie'
Na de Tweede Wereldoorlog maakte de Amerikaanse economie een lange bloeiperiode door. Veel arbeiders profiteerden ook van hun lidmaatschap van vakbonden, uiteindelijk gelegitimeerd door het New Deal-beleid van Franklin Delano Roosevelt. Hierdoor konden ze een consumptieniveau bereiken dat voorheen buiten het bereik van de arbeidersklasse lag. Arbeidersgezinnen konden nu voor het eerst een huis (met behulp van een hypotheek), een auto, een koelkast en andere huishoudelijke apparaten kopen.
Dit was echt een belangrijke nieuwe ontwikkeling. Academische sociale theoretici van de jaren vijftig overdreven echter de reikwijdte ervan, waarbij ze over het hoofd zagen dat veel arbeiders nog steeds niet waren toegelaten tot het paradijs van het 'middenklasse'-leven. Ook gingen ze er ten onrechte van uit dat de expansie van de 'middenklasse' onomkeerbaar was. Ze kwamen tot de conclusie dat klassenverdelingen en op klassen gebaseerde ideologieën tot het verleden behoorden: de Verenigde Staten waren nu 'de welvarende samenleving', 'een middenklassemaatschappij', dwz in wezen een eenklasse- of klassenloze samenleving. Harold DeRienzo herinnert zich:
Toen ik opgroeide in de jaren vijftig, was ik geconditioneerd om te geloven dat we in een klassenloze samenleving leefden. Deze conditionering vond plaats thuis, op school, in de kerk en werd voortdurend versterkt door de media.
De economische basis van deze 'klassenloze samenleving' was een zogenaamd nieuw type 'volkskapitalisme' gekenmerkt door een veel breder aandelenbezit. Hoewel het voor een werknemer niet langer ongehoord was om enkele aandelen te bezitten, bleef het aandeelhouderschap in werkelijkheid sterk geconcentreerd.
De nieuwe kijk werd belichaamd in een verzameling essays van socioloog Daniel Bell, voor het eerst gepubliceerd in 1960 en getiteld THet einde van de ideologie: over de uitputting van politieke ideeën in de jaren vijftig.
Het einde van de (op klassen gebaseerde) ideologie zou opnieuw worden verkondigd door een andere academicus aan het begin van de jaren negentig, na de ineenstorting van de Sovjet-Unie: Francis Fukuyama, Het einde van de geschiedenis en de laatste man (1992). En opnieuw weigerde het verdomde wezen te gaan liggen en te sterven!
Begin jaren zestig: armoede herontdekt
De zelfgenoegzaamheid van de 'einde van de ideologie'-sociologie werd doorbroken door de publicatie in 1962 van een boek met de titel The Other America: Armoede in de Verenigde Staten. Ondanks het feit dat de politiek van de auteur, Michael Harrington, enigszins aan de linkerkant van het establishment stond – hij was een 'democratisch socialist' van de reformistische soort, een van de grondleggers van de Democratic Socialists of America – zijn uiteenzetting van stedelijke en armoede op het platteland had een grote invloed op de publieke perceptie.
De mythe van de middenklasse verdween niet, ze nam slechts een wat realistischer vorm aan. De Verenigde Staten werden in wezen nog steeds beschouwd als een welvarende samenleving van de 'middenklasse', maar erkend werd dat niet iedereen van de welvaart genoot. Armoede werd gezien als een anomalie binnen een fundamenteel gezond systeem. Het trof slechts een minderheid, zij het een grote minderheid – ongeveer een vijfde van de bevolking. 'De armen' waren niet het ene uiteinde van een spectrum, maar een groep die gescheiden was van de rest van de samenleving - een 'tweede Amerika', zoals de titel van Harringtons boek aangaf.
Zo ontstond het beeld dat de Amerikaanse samenleving uit twee klassen bestaat: een meerderheid uit de middenklasse en een arme minderheid. De positie van de rijke minderheid op dit plaatje is moeilijk te omschrijven. Het bestaan ervan wordt niet ontkend: de term 'middenklasse' impliceert de aanwezigheid van niet één maar twee andere groepen, één aan elke kant. Het blijft echter in de schaduw; de aandacht van de kijker wordt er niet naar toe getrokken.
Midden jaren zestig: Johnsons 'oorlog tegen armoede'
Als armoede een anomalie was binnen een fundamenteel gezond systeem, zou het dan niet kunnen worden geëlimineerd door een goed ontworpen hervormingsprogramma? En dit was inderdaad het doel van president Lyndon Baines Johnson in 1964 toen hij zijn 'War on Poverty' verklaarde om 'the Great Society' te creëren:
Ons doel is niet alleen de symptomen van armoede te verlichten, maar het ook te genezen en vooral te voorkomen (President Johnson, State of the Union-toespraak, 1/8/64).
De resultaten van de 'War on Poverty' waren aanzienlijk, maar eerder bescheiden in vergelijking met het doel ervan. In de eerste vijf jaar daalde het armoedecijfer met vijf procentpunten tot 14%. Sindsdien schommelt het rond dat niveau. Een veel voorkomende verklaring voor het beperkte succes van het Great Society-programma is dat de uitvoering ervan voortijdig tot stilstand kwam toen de financiering werd omgeleid naar de ontluikende oorlog van Amerika in Vietnam. Er is echter goede reden om aan te nemen dat de resultaten niet veel beter zouden zijn geweest, zelfs als het programma volledig was uitgevoerd.
De maatregelen tegen armoede die halverwege de jaren zestig werden genomen, waren van verschillende aard. Sommige - voedselbonnen, Medicare, Medicaid - boden directe materiële hulp aan arme mensen. Kleine leningen werden aangeboden aan arme boeren. Maar de meeste nadruk werd gelegd op maatregelen die tot doel hadden de werkloosheid terug te dringen door 'belemmeringen voor werkgelegenheid weg te nemen' – met name steun voor scholen in arme gebieden, Head Start en programma's om beroepsopleiding en werkervaring te geven aan jongeren uit arme gezinnen.
Degenen die geloofden dat armoede op die manier daadwerkelijk kon worden 'genezen' en 'voorkomen', hadden blijkbaar twee merkwaardige veronderstellingen. Ten eerste dat 'belemmeringen voor werk' uitsluitend gelegen zijn in de ontoereikende kwalificaties van werkzoekenden; wervingspraktijken en de vraag naar arbeid hebben er bijvoorbeeld niets mee te maken. Ten tweede, dat als mensen eenmaal een baan hebben, hoe laag hun loon ook is, ze niet langer 'arm' zijn.
'De armen' worden vaak vereenzelvigd met de werklozen en/of uitkeringsgerechtigden, ook al hebben de 'werkende armen' – mensen die in veel gevallen twee banen hebben, maar tegen een laag loon en meestal zonder uitkering – meestal (vóór Covid -19) vormden ongeveer 70% van degenen onder de armoedegrens. Waarom besteden politici en media zo weinig aandacht aan de werkende armen? Ik denk dat het komt omdat hun toestand alleen substantieel kan worden verbeterd door in te grijpen in de arbeidsrelatie, wat politici die afhankelijk zijn van kapitalistische donoren niet bereid zijn te doen. Weliswaar zijn er wetten voor minimumlonen, maar de minimumlonen zijn zeer laag en bovendien worden deze wetten bijna nooit gehandhaafd.[2] Over het algemeen zijn werknemers in de onderste regionen van het loonspectrum - onder, tegen of iets boven het minimumloon - slechter af dan degenen die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. Daarom zullen mensen zoveel moeite doen om in de bijstand te blijven.
1970-1990: het verzet tegen de welvaart
Tot grote verbazing en ontsteltenis van gelovigen in 'de welvarende samenleving' duurde de naoorlogse hoogconjunctuur niet eeuwig. Eind jaren zeventig was het afgelopen. De genereuze stemming die de 'oorlog tegen armoede' had geïnspireerd, verdween. De houding van de gevestigde orde tegenover 'de armen' werd gemeen en verontwaardigd. Politici begonnen hen af te schilderen als parasieten die een baan konden krijgen als ze het echt probeerden, maar liever een goed leven leidden ten koste van de hardwerkende middenklassebetaler.
De nieuwe trend begon met Richard Nixon, die in een toespraak in 1969 het idee van 'workfare' populair maakte – uitkeringsgerechtigden laten werken voor hun geld. Ronald Reagan vervolgde en klaagde in een campagnetoespraak in 1976 over 'welzijnskoninginnen' en 'jonge bokken vastbinden' die T-bone steaks aten op kosten van de overheid. Hier zien we dat 'de armen' zich niet alleen vereenzelvigen met bijstandsontvangers maar ook met zwarte mensen, ondanks het feit dat zowel de bijstandsontvangers als de werkende armen altijd in meerderheid blank zijn geweest. Reagan beknotte veel 'Great Society'-programma's; in 1981 schafte hij Johnson's Office of Economic Opportunity af.
Zondebok van de armen bleef niet lang een monopolie van Republikeinse politici. Bill Clinton pakte het thema op en beloofde in zijn presidentiële campagne van 1992 'een einde te maken aan de sociale zekerheid zoals wij die kennen'. Hij beperkte de toegang tot sociale voorzieningen aanzienlijk en droeg een groot deel van de verantwoordelijkheid over aan de staten, die voortaan vrij waren om federale 'bloktoelagen' te besteden zoals ze wilden.
De giftige versie van de mythe van de middenklasse
In de loop van het verzet tegen de sociale zekerheid ontstond er een giftige versie van de mythe van de middenklasse. De Amerikaanse samenleving wordt nog steeds gezien als bestaande uit twee klassen en ze worden nog steeds met dezelfde namen aangeduid: 'de middenklasse' en 'de armen'. De relatie tussen deze twee klassen wordt nu echter op een heel andere manier opgevat. De middenklasse heeft haar superieure status als weldoener van de ongelukkigen verloren. De constante nadruk op het fenomeen bijstandsfraude maakt de middenklasse tot een slachtoffer van 'de armen', nu onterecht gezien als een horde parasieten bevoorrecht door hun onverdiende uitkeringen. Hoewel deze parasieten door traagheid nog steeds 'de armen' worden genoemd, worden ze nu gezien als beter af dan de middenklasse. Ze zijn beter af omdat ze krijgen wat ze nodig hebben zonder te werken, terwijl de middenklasse hard moet werken voor de kost. De armen exploiteren de middenklasse.
Een deel van de animus tegen uitkeringsgerechtigden vindt, vermoed ik, zijn oorsprong in de overtuiging dat Slechts de rijken hebben het recht om te leven zonder hun arbeidskracht te verkopen. Het zijn immers de rijken die 'de vrijetijdsklasse' zijn, zoals de socioloog Thorstein Veblen ze noemde.[3] Ze moeten zeker de loutere aanwezigheid in de samenleving ervaren van een andere groep mensen die in staat is om te leven – zij het tegen een veel lagere standaard – zonder hun arbeidskracht te verkopen, als een onuitstaanbare uitdaging voor hun status. Misschien is dat de reden waarom er zoveel moeite wordt gedaan om zelfs voor mensen met ernstige lichamelijke of geestelijke handicaps banen te vinden of te creëren, ondanks het feit dat ze moeten worden begeleid door assistenten die in de praktijk het meeste werk doen.
Merk op dat het mythische beeld dat wordt geschetst door de giftige versie van de mythe van de middenklasse een opvallende structurele overeenkomst vertoont met de werkelijkheid. Het echte beeld toont ook een geprivilegieerde parasitaire minderheid die een hardwerkende meerderheid uitbuit. De echte parasieten zijn de kapitalistische klasse, wiens herenhuizen, jachten en vliegtuigen veel zwaarder wegen op de ruggen van de arbeidersklasse dan de sociale voorzieningen van de armen. De giftige versie van de mythe van de middenklasse kanaliseert de woede van leden van de arbeidersklasse – zij die nog steeds in aanmerking komen voor de status van middenklasse – in een valse 'klassenstrijd' die bedoeld is om de echte klassenstrijd tegen de kapitalistische klasse te vervangen.
Het is opmerkelijk dat deze gedurfde afleidingsstrategie van de kant van de kapitalistenklasse zo lang zo effectief is gebleken. Maar dan zijn de meest overtuigende leugens de leugens die nauw aansluiten bij de waarheid.
Aanvallen op de bijstand zullen doorgaan, maar ik verwacht niet dat het helemaal wordt afgeschaft. De afschaffing van de sociale zekerheid zou het doelwit van de plaatsvervangende 'klassenstrijd' elimineren en elk verder gebruik van de afleidingsstrategie verhinderen. Welzijn moet behouden blijven, zodat het kan blijven worden aangevallen.
Opmerkingen
[1] Een in 1999 uitgevoerde studie schatte dat 51.4% van de Amerikanen op 65-jarige leeftijd in armoede leeft. Dit cijfer moet iets hoger zijn als rekening wordt gehouden met armoede op oudere leeftijd. Voor een overzicht van het onderzoek, zie: Stephanie Riegg Cellini, Signe-Mary McKernan en Caroline Ratcliffe, 'The Dynamics of Poverty in the United States: A Review of Data, Methods, and Findings'. Tijdschrift voor beleidsanalyse en -beheer, Vol. 27, nummer 3, zomer 2008, blz. 577-605. Voordruk hier.
[2] A Politiek onderzoek vond in 2018 een ingrijpende mislukking om de minimumloonwetten te handhaven. Meer dan de helft van de staten heeft slechts een handvol onderzoekers om overtredingen te behandelen; verschillende staten hebben er helemaal geen. De meeste gevallen worden niet gemeld. Zelfs wanneer een rechtbank betaling van achterstallig loon gelast, is er geen manier om te innen als de werkgever weigert te betalen. Meer dan 40% van de door de rechtbank opgelegde betalingen wordt nooit gedaan.
[3] Thorstein Veblen, De theorie van de vrijetijdsklas: een economische studie van instellingen, voor het eerst gepubliceerd in 1899. Zie voor een recente heruitgave hier.
